rzeź wołyńska

• Dmitro Klaczkiwski (ps. ''Kłym Sawur'') był głównym organizatorem rzezi Polaków na Wołyniu
• Z ruchem ukraińskich nacjonalistów z OUN związał się jeszcze przed II wojną światową
• Planował całkowitą eksterminację Polaków na Wołyniu; ten zbrodniczy zamiar udaremniły AK i chłopskie samoobrony
• ''Kłym Sawur'' zginął w obławie NKWD w styczniu 1945 r.

- Czy oddziały AK na Wołyniu można było sformować szybciej, tak by mogły obronić przed UPA więcej Polaków? Być może. Jednak gdy już powstały, to skutecznie wywiązały się ze swojego zadania. Nie wolno nam zapomnieć o tym, że to właśnie AK uratowała 2/3 Polaków z Wołynia – mówi w rozmowie z WP dr hab. Rafał Wnuk, historyk z Instytutu Historii KUL i Kierownik Działu Naukowego Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

- Ukraina gloryfikuje OUN i UPA za ich walkę z Związkiem Socjalistycznych Republik Sowieckich (ZSRS), niestety pomija przy tym ludobójczą czystkę etniczną popełnioną na Polakach w latach 1943-1945 - mówi PAP historyk prof. Grzegorz Motyka, którego książka "Wołyń '43" właśnie ukazała się w księgarniach.

Koniec ze zmową milczenia w sprawie ludobójstwa na Wołyniu. Film Smarzowskiego zmieni polską pamięć historyczną – pisze Piotr Zychowicz, publicysta historyczny i redaktor naczelny magazynu ''Historia Do Rzeczy''.

11 lipca 1943 r. Ukraińcy z UPA zaatakowali 99 polskich miejscowości na Wołyniu. Tylko w lipcu w wyjątkowo brutalny sposób zamordowali 10-11 tys. Polaków. Wyjaśniamy, dlaczego sąsiedzi, którzy przez dwie dekady żyli obok Polaków w II RP, dokonali jednego z najbardziej bestialskich ludobójstw II wojny światowej.

- Mam to szczęście, że kości moich rodziców nie poniewierają się na polach - cieszy się w rozmowie z Wirtualną Polską Zofia Szwal. Sama szukała ciał mamy i taty. - W mojej Orzeszynie ja też znajdowałam ludzkie kości. Czaszki - dodaje, opisując jak własnymi rękami wygrzebywała z ziemi szczątki pomordowanych. Dziś ma 83 lata, ale wciąż pamięta "krwawą niedzielę" 11 lipca 1943 r., gdy Ukraińcy z UPA wymordowali całą polską wieś, w tym 16 osób z jej rodziny. Gdy po 23 latach wróciła na rodzinną ziemię, Ukraińcy dziwili się, jak to się mogło stać, że żyje. - Przecież akcja była dokładnie przygotowana, a ja ocalałam na świadka. Ja przecież tam żyłam i widziałam, choć jeszcze nie rozumiałam. To tak jakby Bóg mnie ocalił, żebym opowiedziała tę historię - mówi.

Ukraińscy nacjonaliści bestialsko spacyfikowali polską miejscowość. 17 kwietnia 1945 r. uderzyli na wieś Wiązownica w powiecie jarosławskim w dawnym województwie lwowskim. W masakrze zginęło co najmniej 76 osób, a około 150 gospodarstw spłonęło. Dzień później oddziały podziemia narodowego dokonały odwetu w zamieszkanej w większości przez Ukraińców wiosce Piskorowice. Śmierć poniosło tam około 100 ludzi. Te dwa tragiczne i wciąż nieznane szeroko wydarzenia stanowiły kulminację krwawych starć ukraińsko-polskich i rzezi w centralnej części ziemi lwowskiej w ostatnich dniach wojny.

Gdy Niemcy zdobyli Kijów, metropolita lwowski abp Andrzej Szeptycki wysłał gratulacje do Hitlera. Udzielił też poparcia dla zbrodniczej 14 Dywizji SS "Galizien", która w kwietniu 1943 r. świętowała swoje powstanie we lwowskiej katedrze greckokatolickiej. - Najbardziej szokujące jest jednak to, że jego postawa w czasie wojny nie przeszkadza obecnym władzom obrządku greckokatolickiego starać się o beatyfikację metropolity. W 1958 i 1962 r. planom tym przeciwstawił się prymas Polski, kard. Stefan Wyszyński. Jednak obecnie sprawa znów powróciła. Będzie ona przyczyną kolejnych zagorzałych sporów - pisze ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski w artykule dla WP.PL.

16 listopada 1943 roku akowski oddział partyzancki pod dowództwem cichociemnego kpt. Władysława Kochańskiego "Bomby", przy wsparciu oddziału partyzantki sowieckiej, rozbił liczące ponad tysiąc ludzi zgrupowanie oddziałów UPA koło miejscowości Huta Stara na Wołyniu. Miesiąc później "Bomba" został pojmany przez Sowietów, wywieziony do Moskwy i skazany na dwadzieścia pięć lat ciężkich robót - pisze Wojciech Königsberg w artykule dla Wirtualnej Polski.

W roku obecnym obchodzimy 70. rocznicę ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich z UPA i SS Galizien. Zbrodnia ta, po wcześniejszym wymordowaniu Wołynia, objęła także Małopolskę Wschodnią, czyli dawną Galicję Wschodnią, oraz Lubelszczyznę. Jedną z pierwszych wiosek wymordowanych w 1944 r. był Korościatyn - pisze ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski w artykule dla Wirtualnej Polski.

71 lat temu ukraińscy nacjonaliści dokonali mordów na polskiej ludności. Działania te zostały zaplanowane i przeprowadzone przez Ukraińską Powstańczą Armię - UPA. Kulminacja zbrodni nastąpiła 11 lipca 1943 roku, kiedy oddziały UPA jednocześnie zaatakowały około 100 polskich miejscowości w trzech powiatach: kowelskim, horochowskim i włodzimierskim. Dzień zapisał się w historii jako "krwawa niedziela". Wielu mordów dokonano w czasie mszy św., gdy Polacy gromadzili się w kościołach - ułatwiało to zabicie jednocześnie większej liczby ludzi.

"Ojciec miał rozpłataną głowę i odcięte ręce, żona była zmasakrowana zaś dwaj synowie (7-9 lat) mieli odrąbane palce, a 6-miesięczna córeczka była uduszona sznurkiem" - piszą Władysław i Ewa Siemaszkowie o masakrze 14 Polaków zgromadzonych na kolacji wigilijnej 24 grudnia 1943 roku. Pozostałych Polaków udało się uratować dzięki świetnej organizacji samoobrony. Uratowani z Rzezi Wołyńskiej podjęli walkę i ocalili 10 tys. ludzi. Ochotnicy dostali broń m.in. od Niemców, a amunicję zdobyli za łapówkę w niemieckim magazynie.

28 lutego 1944 roku doszło do zbrodni na Polakach w Hucie Pieniackiej na Wołyniu. Tego dnia zamordowano, według różnych źródeł, od 600 do 1200 osób narodowości polskiej oraz ukrywających się tam Żydów. Zbrodni dokonały oddziały 14. Dywizji SS-Galizien, utworzonej przez III Rzeszę z ukraińskich ochotników z Galicji, oddziały Ukraińskiej Armii Powstańczej i grupy ukraińskich cywilów.

Dzieci nabite na sztachety płotu, kobiety z wyciętymi płodami, księża topieni w studniach. Nigdy Polacy nie byli mordowani tak bestialsko jak na Wołyniu i w Galicji Wschodniej.

Na szczycie tego stosu ciał leżała jego żona, zastrzelona, z maleńkim syneczkiem na rękach. On wziął włosy odstrzelone z głowy żony i przyszedł z nimi do naszej wioski, to było 7-8 km. To już pamiętam, jako dziesięcioletni chłopak. On stał, jakby stracił rozum, jakby był nieprzytomny. Trzymał w rękach te zakrwawione włosy - wspomina swojego wujka ks. Jan Bagiński, biskup senior z diecezji opolskiej, który przeżył rzeź wołyńską dzięki pomocy ukraińskich sąsiadów. Po latach dowiedział się, jak ginęła jego rodzina. - Musieli kilka razy wbić jej nóż w brzuch. Bo szkoda kuli dla Polaka - wspomina biskup.