Narzędzie bożej sprawiedliwości
Dziś szczur często kojarzy się z brudem i chorobami. Ale jeszcze w średniowieczu i nowożytności nie kojarzono go z tymi rzeczami. Patrzono na niego jak na szkodnika, który wyjada ludziom ich skąpe zapasy jedzenia. Jednak w wiekach średnich szczur nie zawsze grał rolę czarnego charakteru. Zachowały się podania, w których ten gryzoń pojawia się jako narzędzie boskiej woli i wykonawca bożej sprawiedliwości.
Tak jest w opowieści o biskupie Hatto, który ukrywał zboże w czasach głodu. Za ten postępek został żywcem zjedzony przez szczury. Ofiarą żarłocznych gryzoni miał być również legendarny Popiel, co było karą za to, że otruł swoich stryjów. Co prawda, według podań skończył on w przepastnych żołądkach myszy a nie szczurów. Ale - zdaniem niektórych badaczy - wydaje się to być wariant tego samego schematu mitologicznego, zgodnie z którym gryzonie są wykonawcą wyroków Opatrzności.
''Szczur jest rozumiany jako ogniwo łączące przeszłość pogańską i chrześcijańską. To, że szczur jest stworzeniem najwłaściwszym, by karać chciwość i skąpstwo, sprawia, że ucieleśnia on w sobie rodzaj sprzyjającej magii'' - pisze w książce ''Szczur'' Jonathan Burt. Badacz wskazuje na jeszcze jeden ciekawy moralistyczny wątek tej legendy. Mnogość szczurów bądź myszy, która karze winowajcę ''wywodzi się przede wszystkim z naszych nadmiernych wymagań, chciwości ludzkich dążeń, przepełnienia magazynów żywności''.